Marina KONTARA/ Brüksel, Belçika, 20/08/2021
Çeviren: S. Erdem Türközü
Britanya’nın Plymouth Kenti’nden şok edici bir katliam haberi geldi. Korkunç olaylar Britanya sınırlarının içinde ve dışında hararetli tartışmalara neden oldu. 13 Ağustos’ta 22 yaşında bir adam olan Jake Davison, annesini öldürerek cinayet serisine başladı. Ardından bir süre kentin sokaklarında dolaşarak altı kişiyi daha ateşli silahla vurdu. Üç yaşında bir kız çocuğu da dahil olmak üzere dört kişi öldü, iki kişi de ağır yaralandı. Ölümcül öfkesinin sonunda Davison kendi hayatına son verdi.
Polis, gazeteciler ve kamuoyu bu korkunç eylemin ardındaki nedenleri araştırmaya başlayınca, tartışma failin aitmiş göründüğü incel “topluluğu” üzerinde yoğunlaştı. Plymouth’daki olaylar, birkaç yıl önce ABD, Kanada ve diğer ülkelerde meydana gelen ve aynı zamanda incellerle bağlantılı olan seri cinayetleri şiddetle andırır.
Öyle ise inceller nedir?
Sözcük “gönülsüz bekarlar”ın kısaltmasıdır ve ilk olarak Kanadalı biseksüel blog yazarı Alana tarafından kullanılmıştır. 1990’larda Alana, özellikle aktif olmayan cinsel hayatı ve erotik yalnızlığı hakkındaki deneyimlerini paylaşmak için bir web sitesi oluşturdu. Web sitesi kısa sürede çok popüler oldu ve LGBTQ kolektifleri tarafından ödüllendirildi; sonunda 1997’de tüm toplumsal cinsiyetlerden ve cinsel kimlikten insanın deneyimlerini, duygularını ve düşüncelerini paylaştığı bir topluluğa dönüştü -karşılıklı yardımlaşma için bir tür çevrimiçi forum haline geldi. Takip eden yıllarda, 2000’lerin başlarında, topluluk içinde iki eğilim gelişti: Biri projenin özgün modelini sürdürdü; diğeri ise “incellik”lerinin onları reddeden kadınların sorumluluğu olduğu fikrini paylaşan heteroseksüel erkekleri bir araya getirdi. Alana’nın kendisi bu gelişmeden hayal kırıklığına uğrayarak projeyi terk etti ama incel topluluğu çeşitli internet forumlarında etkin olmaya devam etti ve onu somut bir dünya görüşü yapmaya çalışarak özgün ideolojiyi geliştirdi.
Böylece Reddit, 4chan ve 8chan gibi sitelerdeki mesaj dizileri aracılığıyla gelişen, yavaş yavaş kendi dilini ve altkültürünü oluşturan “manosfer” oluştu. Manosfer, bilimsel araştırmaların konusu bile olmuştur. Bu araştırmadan çıkan ilginç sonuçlar, “manosfer”in incel ideolojinin en önemli alt grubu olduğunu göstermektedir. Bu, çevrimiçi ortamda büyüyen ve genişleyen en tehlikeli misojinist eğilimlerden biridir.
İncel Kuramı
İncellerin inanışlarına göre erkekler kategorilere ayrılır: Yakışıklı erkekler vardır, belli bir beden tipiyle dünyaya gelecek kadar şanslı olanlar (inceller kafatasının boyutlarını, yüzün açılarını, el ve ayak bileklerinin kalınlığını ayrıntılı olarak tanımlar). Onlara “Chad” denir ve kadınların çoğunluğu tarafından tercih edilir. Alternatif olarak, kadınlar çok parası ve iyi işleri olan erkekleri seçer. İncel mantık, kadınların eninde sonunda bu erkeklerden sıkılıp, onlardan boşanacağını savunur. Buradan hareketle inceller, mahkeme sistemlerinin kadınlara iyi boşanma anlaşmaları sağlayarak onların lehine kurulduğuna da inanır.
İncel dünyasında, erkekler ve kadınlar, bedensel özelliklerine ve güzelliklerine göre 1 ila 10 arasında değişen bir ölçekte kategorize edilir; gördüğümüz gibi özgül… teknik ölçütlerle tanımlanır. Onların mantığına göre, örneğin 5 değerinde bir kadın, 5 değerinde bir erkekle eşleştirilmelidir. Ancak gerçekte durum böyle değildir çünkü kadınlar doğası gereği “hipergamik”, kurnaz ve işbirlikçidir. İddiaya göre kadınlar, kendilerinden daha “değerli” olan erkeklere sahip olmak için çeşitli numaralar kullanır. Kadınların bu aynı erkekleri sık sık değiştirdiğini (ya da aynı anda birden fazlasına sahip olduğunu), böylece “düşük değerli” erkeklerin yalnız kaldığını ileri sürerler.
Yani, onlar gönülsüz bekarlığa mahkûm olur ve incel haline gelir. Kuramlarına göre, şanssızlıkları kadınların suçudur ve kadınların toplumu nasıl denetim altında tuttuğuyla ilgilidir. Ayrıca, son yıllarda sosyal medya ve flört uygulamaları nedeniyle olgunun büyütüldüğüne inanırlar. İnstagram ya da Tinder gibi bu uygulamaların kadınların kibrini ve kadınların “hipergami”sini beslediği iddia ederler. İncel mantığından hareketle bu, değeri düşük erkeklerin/incellerin daha da fazla zarar görmesi ve sonsuz yalnızlığa mahkûm olması anlamına gelir.
Bu şekilde, katıldıkları forumlarda incellerin fikir ve deneyim alışverişini teşvik eden, çarpık dünya algısını ve umutsuzluklarını daha da pekiştiren bir sarmal oluşur. Bilgi olarak gördükleri bu algıya “kırmızı hap” adını verirler: Bu, “esas kahramanın iki hap arasında seçim yapmasının istendiği” Matrix filmine doğrudan bir göndermedir; “mavi olan onu bir yanılsama içinde yaşamaya devam ettirirken, kırmızı olan ona gerçek hayatı gösterecektir. Bu nedenle, inceller için ‘gerçek hayat’, topluma uyum sağlamada yaşadıkları zorluklardan kadınların sorumlu olduğuna dair yanlış inançtır”. İronik bir biçimde, filmin yapımcıları daha sonra trans oldukları beyanında bulundu, filmin bir trans alegorisi olduğunu açıkladı ve pratikte incel atamasını reddetti.
Bu çevrimiçi tartışmalarda, bu görüşlere ek olarak, inceller de özçekim alışverişinde bulunur ve diğer incellere, şu gibi yorumlarla, senaryoyu onaylamaları için meydan okurlar: “Gerçekten çirkinsin, çünkü bileklerin çok ince” ve “yüzün yeterince köşeli değil, bu yüzden hiçbir kadın seninle uğraşmaz, çünkü hepsi Chad’ları ya da zengin erkekleri ister”. Bu zehirli iklimde ne kadar çok zaman harcarlarsa, “kırmızı hap bilgisini” o kadar çok oturturlar. Sonra “topluluk”takilere birkaç yol açılır. Bazıları, kadınları fethetmek için geliştirdikleri, uyarladıkları ve kullandıkları, pazarlama, reklamcılık ve psikolojiden kaynaklanan teknikleri inceleyen pick-up sanatçıların çözümünü seçer. Hatta bazıları bunu kazançlı bir meslek haline getirir. Diğerleri hiçbir şeyin değişmeyeceğine ikna olmuş durumdalar, bu yüzden sadece ölmeyi bekler: bu durum NEET [Eğitim, İstihdam ya da İş Eğitimi Yok (No Education Employment or Training)] ya da LDAR (uzan ve çürü) durumunda özetleniyor.
Bu kırmızı hap farkındalığı, en uç versiyonunda, toplumun doğasına ve kadının sorumluluklarına ilişkin bilgilerin, intihara kadar varabilecek şekilde, tam kabule dönüşmesi durumu olan “kara hap”la sonuçlanır. İncel forumlarında, birinin intihar eğilimlerini ifade eden bir mesaj yayınladığı ve topluluğun diğer üyelerinin mesajın altındaki yorumlarda onları bunu gerçekleştirmeye kışkırttığı ve hatta bazı durumlarda onları “sorumluları cezalandırmaya” çağırdığı birçok çevrimiçi mesaj dizisi bulunmaktadır. Tabii ki, tüm inceller bu uç noktaya erişmez ama bunu yapanlar çok tehlikeli olabilir.
İntikam, alt kültür, misojini
İlk incel seri katil, 2009’da Los Angeles’ta üç kadını öldüren, dokuz kişiyi yaralayan ve ardından intihar eden George Sodini’ydi. Bununla birlikte, incel topluluğundaki en ikonik figür, 2014’te California’nın Isla Vista Kenti’nde altı kişiyi öldüren, 14 kişiyi yaralayan ve ardından intihar eden Elliot Rodger’dır. Daha önce 137 sayfalık bir manifesto ve kendisini bir incel olarak tanımladığı birkaç YouTube videosu yayınlamıştı ve her ne kadar pick-up sanatçısı nefretini teşvik etse de (yani, “kendi durumlarından kurtulmak” için teknikler bulmaya çalışan incellerden nefret), kadınlarla yaşadığı reddedilme deneyimlerinin intikamını almak istediği sonucuna vardı.
Sonraki yıllarda başka şiddet eylemleri de işlendi. Suçların çoğu ABD ve Kanada’da gerçekleşti ve faillerin çoğu, Facebook gibi platformlarda, ideolojilerine ve özellikle şehit ya da manevi liderleri olarak adlandırdıkları Rodger’a atıfta bulundukları notlar ya da gönderiler bıraktığından emin oldu. Bu suçların doğası ve yapısı, bazı durumlarda yetkililerin onları “misojinist terörizm” olarak ele almasına yol açtı (örneğin, 2019’da teröre teşebbüsten hüküm giyen Christopher Cleary). Terim akademik toplulukta bazıları tarafından da kullanılmaktadır.
Kayla Preston, Michael Halpin, Finlay Maguire’ın araştırmasının bulgularına dayanarak, ortalama incelin profili, alt ya da orta sınıf kökenli, lise (ya da üniversite) mezunu, beyaz bir erkektir.
Daha önce de belirtildiği gibi, incel kuramının özünde, bu bireylerin yaşadığı sosyal marjinalleşmenin sorumluluğunun kadınlara ait olduğu fikri vardır çünkü onlara göre kadınlar hipergamik gibi görünür ve aracılığıyla toplumu denetlemeyi ve şekillendirmeyi başardıkları devasa bir cinsel güce sahiptir.
İnsanları, dezavantajlı konumlarını toplumsal sistemde aramak ve bu koşulları değiştirmek için çalışmaya karar vermek yerine, için başkalarını suçlamaya yönlendiren psikolojik nedenler aranabilir.
Burada önemli olan, incellerin ve onların kuramlarının, kapitalist sistemin patriarkal çerçevesinin doğrudan ürünleri olmasıdır. Bu tehlikeli fikirlerin yükselişinin arkasında psikolojik bir unsur olsa bile, misojini, suçluların kafalarında sihirli bir şekilde büyümedi. Aksine, aile veya okul ortamı gibi bağlamlarda yeniden üretilen ve iş ve iktisadî ilişkilere, moda, reklamcılık, pazarlama ve hatta tıp gibi alanlara nüfuz eden tüm kapitalist toplumun doğasında vardır.
Doğduğumuz andan itibaren hepimiz belirli cinsiyet rollerine boyun eğmek ve belirli cinsiyet klişelerine uymak üzere eğitiliriz. Kızlar pembe giyinir, oyuncak bebekler ve mutfak araç gereçleriyle oynar. Oğlanların yatak odası mavi, arabalar, toplar ve inşaat oyuncaklarıyla doludur. Bir dizi alanda ileriye doğru adımlar atılmış olsa da, gelenek hâlâ hakimdir. Kızlar, diller, sosyal bilimler ve sanat gibi çalışma alanlarına itiliyor ve her hâlükârda anne olmaları amaçlanıyor. Oğlanlarsa, hayattaki birincil amaçları olan bir geçindirici, ailenin para ve maddi mal tedarikçisi, olmak için iyi ücretli, saygın işler bulacaklardır.
İnceller bu toplumsal cinsiyet ayrımını kabul eder. Dolayısıyla, bu bağlamda, kadının erkeğin cinsel, boş zaman ya da toplumsal iştahını tatmin etmesi gerektiğine dair vargılarının oldukça meşru olduğuna inanıyorlar. İncellere göre, kadın bu yüzden var, bu onun kaderidir. Bunun yerine bunu yapmamayı seçerse ya da başka bir adamı seçerse (daha yakışıklı mı? daha zengin mi? sadece farklı mı?), hatalıdır, kuralları çiğnemiştir ve bu nedenle cezalandırılması gerekir. Bu reddedilmeyi deneyimleyen kişi daha sonra kadını cezalandırma görevini üstlenir. Ama bu burada bitmiyor, inceller tüm kadınların aynı olduğuna inandığı için, tüm kadınların cezalandırılması gerekiyor. Buna bağlı olarak, toplum da kuralları sürdürmekteki başarısızlığının sonuçlarına katlanmak zorundadır. İnceller, kadınların gerçek anlamda öldürülmesini savunuyor ve toplu cinayetlerinde erkekleri de öldürüyor. Çünkü düşmanları sadece onları reddeden kadınlar değil, aynı zamanda o kadınların seçtikleri Chad’lardır. Patriarkal sistemler sayısız kadının ölümünden sorumludur ama -erkekler de dahil olmak üzere- tüm toplumsal cinsiyetlerden insanlar, toplumu cinsiyetçi, ikili bir şekilde örgütlemenin ellerinde acı çekmektedir.
İncel altkültürü, bu toplumsal bağlamda, çocukken, uyum sağlamaları zorunlu oldukları öğretilen stereotipik erkek modelini hayata geçiremeyen tüm erkekler için bir yanıt, hatta bir sığınak ya da rahatlık olarak kuruldu. Ve internet zamanlarında, Batı dünyasının büyük bölümlerine anlaşılır bir şekilde hızla yayıldı –bununla beraber yalnızca Batı’yla sınırlı değildir.
Burada şunu belirtmekte fayda var: İnsan kategorilerini (kafatası boyutu, yüz açıları, vb.) tanımlamak için inceller tarafından kullanılan yol ve araçlar, geçmişte, “siyah ırkın ya da kadın cinsiyetinin ikincilliğini kanıtlamak” için, bilimsel topluluğun bir parçası tarafından sıklıkla benimsenen insanların ırkçı sınıflandırmalarına açıkça atıfta bulunmaktadır. Bu fikirler, Donald Trump gibi “liderler” yetiştiren alternatif sağ ideoloji içinde son yıllarda yeniden canlandırıldı. Ve incel, uzak ABD’de ya da Anglo-Sakson Britanya’da yetişen egzotik bir meyve gibi görünüyorsa, Facebook’ta hızlı bir arama, bu egzotik meyvenin Belçika, Fransa ya da Yunanistan gibi dünyanın diğer bölgelerinde de tanıtıldığını bize gösteriyor.
Büyük bir toplumsal soruna kolektif bir yanıt
Patriarkal toplumsal model, toplum içinde bölücü bir tarzda işler. İncel temsil edici bir örnektir: Onlar marjinalleşmeleri konusunda kadınları suçlar ve aşırı durumlarda sorunu kendi kendilerini cezalandıran kişiler gibi intikam alarak çözerler. Alt toplumsal katmanlardaki bölünme kültürü, yalnızca onları sömürenlere hizmet eder. İncellere göre, sefillikleri kadınların suçuysa, bunu onların gerçek kusurları görmedikleri bir dünya görüşü takip eder.
Onlara yeterince ödeme yapmayan işvereni, halk sağlığı ve eğitimini karalayan devleti, çevreyi yok eden ve süper kârları uğruna her şeyi feda eden kapitalist kastı suçlamıyorlar. Bir dizi zihinsel sağlık, özsaygı, sosyal beceri sorununun, bizi yabancılaştıran, güç-ilişkileri, bağımlılık ve kişisel çıkar ilişkileri dayatan bir sistem tarafından insanlara dayatıldığını da görmüyorlar. Bu nedenle bu güçlere asla sırt çevirmezler.
Bu korkunç misojinist şiddet eylemlerine karşı mücadele etmek ve daha geniş anlamda cinsiyetçiliğe karşı mücadele etmek için sıradan insanlar bir araya gelmeli ve patriarkal toplum modellerine karşı birleşmelidir. Toplumsal cinsiyeti ve cinsel kimliği ne olursa olsun, işçi sınıfı ve yoksul kitlelerin birbirleriyle daha çok ortak noktası vardır çünkü toplumun çoğunluğunu oluşturan bizleriz. Kapitalist sınıf ırkçı retoriği satarken, patriarkal araçları da bizi bölmenin bilinçli bir yolu olarak kullanıyor. Üst kademeler tarafından ısrar edilen katı toplumsal cinsiyet ikiliği, tüm cinsiyetler için, toksik erkeklik ve şimdi inceller biçimlerindeki sonuçları öngördü. Bu tür görüngüleri azaltmaya yardımcı olacak bazı temel şeyleri toplu olarak talep etmek gerekir:
- Eğitimin tüm seviyelerine seks eğitiminin dahil edilmesi: bir bütün olarak toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet rolleri, rıza, ilişkiler kavramlarını içeren seks eğitimi.
- Okula ve sosyal çevreye uyum sağlamada güçlük çeken ya da zorbalığa uğrayan çocuklara, okul içinde ve dışında, erken yaşlardan itibaren psikolojik destek.
- Öğretmenler ve velilerin kendileri için ilgili destek ve özel eğitim.
- İşsizler için toplumsal bakım ve mali destek. İşsizlik kesinlikle marjinalleşme duygularını ve depresyon gibi zihinsel bozuklukları şiddetlendiren bir etmendir; bir bireyi suçu “başka bir yerde” aramasına ve bir grubun sözde koruyucu çerçevesini sunan kuramlara sığınmasına neden olabilecek etmenlerdir.
- Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet internette ve sosyal medyada yaygındır. Bu nedenle, siber suçların kovuşturulmasını güçlendirmek ve bu görüngülerin çevrimiçi boyutlarını küçümsememek gerekir.
Bu sorunlar ne yazık ki bir gecede ortadan kalkmayacak ve dünyanın dört bir yanındaki egemen sınıflardan gelecek anlamlı bir değişime bel bağlayamayız. Bu sorunları gerçekten ele almak için, tüm toplumsal cinsiyetlerden ve cinselliklerden sıradan insanlar, taleplerimizi gerçeğe dönüştürmek için toplu kampanyalarda bir araya gelmelidir. Bu, gerçek insan kurtuluşu için verilen mücadelede çok önemli bir ilk adımdır ama bu sorunların kapitalist sistem içinde ortadan kaldırılacağına inanamayız. Toplumsal bölünme, kapitalizmin temel bir yönüdür ve basitçe ortadan kaldırılamaz. Bu nedenle toplumsal cinsiyet baskısına karşı mücadele, kapitalizmi devirme mücadelesiyle el ele gitmelidir.
